Andesrituelen

Teruggekeerd in Nederland heft het eventjes op zich laten wachten, maar alsnog het enalaatste verhaaltje over mijn Zuid-Amerika reis ‘deel 1’. Gebleven bij de laatste feestelijke nacht van de carnaval in Perú, werden Francaise Julie en ik uitgenodigd door de Limaanse Juanita om in de auto van haar vrienden mee te reizen. Dat mag luxe klinken, maar met 5 man en backpacks op schoot sloot ook deze reis toch gewoon naadloos aan op de stijve rug en spierkramp van de Centraal-Amerikaanse busritjes. Alhoewel ’s nachts meegebrachte broodjes op de achterklep eten een nieuwe Frans-Nederlandse reisinvloed betrof ;-) De tijd verstreek plezierig, met een bezoek aan het graftombe-museum van koning Sipan, verscheidene malen heerlijk Peruaans eten verorberen (de geboortegrond van ceviche: in limoen ‘gegaarde’ vis en ui met getoaste mais, gefrituurde yuca, gekookte pompoen en een slaatje), luieren op het strand in Máncora en omgeving en genieten van de fruitshakes van mamafarma: een superwarm vriendelijk Peruaans vrouwtje die alles wist te vertellen over welke thee en kruiden voor welke kwaaltjes helpen.

Enige zeer boos moment kwam door fucking busmaatschappij Eppo. Juantitas vrienden waren doorgereisd naar Ecuador dus kochten Julie, Juanita en ik een busticket bij deze maatschappij. Vlak voor vertrek haalde ik nog snel ff wat broodjes op de hoek, tot de bus wegreed met Julie, Juanita en al mijn bagage. Rennend op 50m achter de bus stopte deze niet, en eenmaal aan de balie kwam de aap uit de mouw. Toen ik namelijk dezelfde vrouw die me 20min eerder het ticket verkocht had de situatie uitlegde, zei deze persoon met een stenen hart dat ik een nieuw ticket moest betalen voor de volgende bus, hamerend op de punctualiteit van hun maatschappij. Punctualiteit??? In Perú??? Heb woedend een beetje schandaal gemaakt aan het loket, maar dit soort trucjes kan ik pisnijdig van worden (check op www.picasaweb.google.com/dennisvoes voor de foto met mijn middelvinger voor Eppo dat het me echt menens was). Terecht ook, bleek toen Julie en Juanita me vertelde dat de chauffeur bij vertrek als volgt reageerde toen zij zeiden dat ik nog moest instappen: “als jullie nu de bus verlaten rij ik weg met jullie bagage”. Wees dan eerlijk in wat je doet en zet gewoon een mes tegen m’n keel.

Jammer afscheid te moeten nemen van Julie, maar Juanita en ik wilden graag het sjamanengebied rond Huancabamba in de Peruaanse Andes verkennen. De reis zelf bood al magische vergezichten toen we door het wolkendek heen omhoog reden. Rondvragend naar een betrouwbare sjamaan die ons van wat meer inhoudelijke informatie over z’n werk zou willen voorzien, kwamen we terecht bij Sipriano Surita een tiental kilometers buiten Huancabamba. Zo afgelegen dat een goed bevoorrade winkel of klein restaurantje afwezig waren, bleek aankloppen aan de deuren met een vriendelijke uitleg dat je honger hebt voldoende om een bord tarwe met vis voorgeschoteld te krijgen in een van de lemen huisjes. Pratend met de sjamaan en buurtbewoners werd het me al snel duidelijk dat het sjamanenwerk in de Andes hoofdzakelijk met San Pedro plaatsvond – een hallucinerende cactus die sjamanen gebruiken om meer fysieke klachten en ziektes als kanker te verhelpen. Dat terwijl ik op zoek ben naar het effect van de ayahuascaplant, die gebruikt wordt tijdens rituelen die een dieper psychologisch effect hebben door in te werken op de onbewuste lagen van je hersenen en je terugbrengen naar vergeten ervaringen uit je kindertijd. Daarvoor zal ik echter naar lokalere indianencommunities dieper in de Amazonejungle moeten, dus dat volgt later. Wel werden we uitgenodigd om een zuiveringsritueel van enkele Peruanen en de sjamaans ayudant bij te wonen aan het heilige Shimbe meer.

Onderweg naar deze nevelige plek in de Andes wist ik uiteindelijk een prima tempo uit mijn ietwat makke ezel te krijgen. Met voldoende luie tussenpozen om tevens van de prachtige uitzichten te genieten, ook om m’n eige wat af te leiden van de dringende diarree en verkrampte darmen. Aangekomen begon de limpia (zuivering), waarbij een mesa (‘tafel’) werd voorbereid met te zegenen artefacten, paspoorten, foto’s van familieleden etc. De ayudant van de sjamaan begon te prediken, nam vervolgens een slok parfum en sproeide deze over alle onderdelen uit. Vervolgens snoof ie tabakwater vermengd met alcohol op via z’n neus, iets wat we zelf even later ook moesten doen. Ik zette de schelp gevuld met dit krachtige goedje aan m’n linkerneusvleugel en snoof diep. De heftige prikkelingen van de alcoholische tabakoplossing deed opmerkelijk genoeg alleen m’n linkeroog flink tranen, en ik begreep waarom benadrukt werd om dit gedeelte dapper en met moed te benaderen. Nadat we het andere neusgat ook volgesnoven hadden werden we gezegend doordat de sjamanenayudant een slok wijn nam en ons ondersproeide. Het beviel me toch beter toen we even later gewoon zelf een slok mochten nemen.

De volgende stap in het ritueel hebben Juanita en ik overgeslagen: het bleek dat iemands naam verbonden werd aan een vuurpijl die tot ontploffing werd gebracht om vijanden tegenspoed en de dood te brengen. Plotseling begreep ik waarom een van de cliënten zijn pistool had laten ‘zegenen’ op de mesa, wat een prima vervanger van de vuurpijl bleek tijdens dit zwarte stuk van het ritueel. In mijn ogen is een sjamaan echter iemand die volledig in contact staat met moeder aarde, herboren door de dominantie van zijn ego af te werpen na zijn afhankelijkheid uit het verleden en toekomst te verbreken en al zijn angst te overwinnen. Het verwensen van kwaad, tegenspoed en de dood aan vijanden van cliënten heeft in mijn ogen dan ook niets met sjamanisme te maken en ik keur deze commerciële bezigheden der zwarte magie zelf dan ook volledig af. Maar goed, wel apart om een keer mee te maken.

Tijdens de volgende stap bleek dat badderen op 3.3km hoogte in het ijskoude Shimbe meer inderdaad een behoorlijk verfrissende uitwerking heeft. Na ons in gezegende kruiden gewassen te hebben mochten we ons nog niet eens afdrogen of aankleden: het ritueel ging verder met het in de wind opdrogen alvorens een andere sjamaan alle narigheid uit je lichaam verdreef met een houten symbolische ‘stok’. Bij dit deel van de zuivering moest je flink schoppen en trappen om alle narigheden van je af te reageren onder begeleiding van een andere sjamaan, iets wat in ieder geval bijzonder grappige foto’s heeft opgeleverd hehehe ;-) Daarna gingen de zuiveringen en zegeningen verder door tijdens het dansen op het ritme van een sambabal, een bel en de zang van de sjamaan onder nog meer kruidendrank, parfum en limoen gesproeid te worden. Na een drietal rondes van een drietal sjamanen mochten we ons dan eindelijk aankleden, zij het zonder ons af te drogen.

Interessant als alles was, bleek de puurheid van de sjamanenhulp nogal afwezig. Al bij het meer om 100 soles (ruim 30 euro) vragend, terwijl wij zaken met zijn sjamaan regelden, gaf hij z’n materialistische attitude prijs. De oude vertrouwde tactiek bleek maar weer te werken: zonder geld op zak valt er weinig te betalen, en eenmaal teruggekomen bleek dit niet zoals ik dacht onder een hoedje met de sjamaan geregeld te zijn: deze gaf onmiddellijk aan met z’n ayudant te zullen praten, gaf aan dat hij de ayudant betaalde en dat een vrijwillige bijdrage van een 10-20 soles gebruikelijk was, plus een 10 soles voor de taxirit. Toen we de ayudant echter recht in de ogen vroegen ons eerlijk te vertellen wat hem de benzine koste, zei hij dat dit 70 soles bedroeg. Even later met een andere taxichauffeur gesproken bleek 15 soles per persoon een gebruikelijk bedrag om de gast winst te geven, dus 30 soles was ruim voldoende voor ons twee. Kan er zelf nog steeds niet bij dat iemand die geïnteresseerd is in normaalgesproken puur werk als het sjamanisme in staat is je keihard in de ogen te liegen, het effect van de zuivering (je eigen werk) volledig onderuit halend. Met het gecontroleerd scheldend en tieren van Juanita die op deze Latijnse manier de zaakjes prima wist af te handelen was het echter wel een erg interessant einde van een bijzonder interessante ervaring.

Terug in Huancabamba zelf troffen we nog even een groep vrienden die we tijdens de carnaval hadden leren kennen: zij waren via de andere kant van de Andes omgelift om uiteindelijk ook hier terecht te komen. Na onze avonturen vonden we hun plan om hun zelfgekochte hallucinerende San Pedro cactus dan maar zelf ergens in het bos te gaan proberen bij hun tent nog niet eens zo verkeerd. Jezelf mag je toch wel kunnen vertrouwen, niet?

Na een wederom schitterende busreis door bergen en wolken besloot ik Juanitas tip te volgen om wat van die San Pedro cactus mee te nemen voor een jarige vriend die ik 2 dagen later in Quito (Ecuador) zou treffen. Op de medicijnenmarkt van Piura bleek de verkoopster bijzonder geïnteresseerd in mijn toekomstige ritueelplannen met ayahuasca. Na 3 uur zeer interessant kletsen verraste Juanita me ook nog door een metalen sjamanenzwaard en slang cadeau te doen ter bescherming van mijn eerste rituele reizen in de astrale wereld. Ontroerd door dit warme gebaar en alle fantastische herinneringen aan mijn 5 weekjes Perú, nam ik afscheid van Juanita, Perú en alle avonturen die het met zich meebracht en begon ik mijn reis terug naar Ecuador, op weg naar mijn vlucht terug vanuit Colombia. Maar wel in de wetenschap dat ik in juni terugkom!