Pasen, weeshuis, maya priester, meer, maya student

Pasen… Tja Pasen is hier toch een ander verhaal dan bij ons. En ik moet toegeven dat ze der hier wat meer werk van maken dan wij Nederlanders. Te beginnen met een week vrij (kunnen we dat niet fiksen in Nederland?) worden de straten bezaaid met gekleurd zaagsel om de meest prachtige afbeeldingen en figuren van te maken. Tijdens processies, beginnend op de zondagen 1 en 2 weken voor Pasen, worden loodzware altaren met Jezus, Maria en meer van dat soort figuren in optochten rondgedragen door religieus uitgedoste dragers, ritmisch voortbewegend op tromgeroffel. Iedere stad lijkt hierbij zo z’n eigen religieuze presentatie bij te hebben: in Antigua kleurt alles paars, terwijl een weekje later in de nachtelijke processies in Quetzaltenango vooral dragers in zwarte gewaden passeerden. Geen gekookt eitje te bespeuren hier, en ik kon dan ook erg genieten van de verbaasde raar kijkende gezichten na m’n uitleg dat wij geverfde eieren zoeken verstopt door een haas (tja dat is ook wel raar als je erover nadenkt, niet?).

Om een week met enkel processies te voorkomen, heb ik ook een bezoekje gepleegd aan het weeshuis ‘Obras Sociales del Hermano Pedro’ in Antigua. In de eerste maand van m’n reis heb ik het boek ‘No risk, no life’ van onze eigen Nederlander Ben Valks gelezen, een kerel die geen enkel risico uit de weg gaat in z’n motortrip van Alaska tot Tierra del Fuego in Zuid-Argentinie. Dit boek is zeker een aanrader voor de avontuurlijke geest, en lezend zul je zijn bezoek aan dit vrijwilligersproject ook de revue zien passeren. De organisatie bestaat uit vrijwilligers die zwaar gehandicapten helpen met eten, aandacht maar ook operaties en educatie. Ben, mocht je toevallig ooit op deze site terechtkomen: Melvins enorme lach is zeker niet veranderd door de jaren heen, check www.picasaweb.google.com/dennisvoes! Verder bedankt voor m’n mentale voorbereiding door je eigen geschokte reactie en angst ze aan te raken prijs te geven in je boek: hierdoor was ik voorbereid en wist ik vrij snel uit te vogelen hoe je deze geweldige mensen kunt laten genieten van je aanwezigheid, namelijk door ze gewoon als medemens te behandelen en respecteren. Verder was het leuk te zien dat een enkele vrijwilliger glimlachte na je naam uit mijn mond te horen: je bent nog niet vergeten daar! Voor degene die meer willen weten, check: http://www.obrashermanopedro.org/ (Spaans en Engels).

Aangezien Antigua dé stad is om Pasen door te brengen, moest ik door gebrek aan hostal-bedden uitwijken naar Quetzaltenango (tja een maand van tevoren reserveren weiger ik nou eenmaal). Via couchsurfing heb ik Pasen uiteindelijk ook Guatemalaanser weten door te brengen door vereerd te worden met een traditioneel familierecept bij een Guatemalaanse familie: Ana en familie, superbedankt voor deze superuitnodiging!
Verder vanuit Quetzaltenango een bezoekje gepleegd aan Rigoberto, een maya priester alwaar je een persoonlijke sessie kunt volgen. Aangekomen op paaszondag was de kerel niet thuis, maar de buren wisten me z’n telefoonnummer te geven, aangevuld met een uitnodiging een hapje mee te eten. Een dagje later terugkerend was ik welkom in de priester z’n huis. En hoewel de kennis der historie, geloof en geneeskunde der Maya’s zeker aanwezig was bij deze man, had ik het gevoel dat hij deze kennis niet echt wist te interpreteren in z’n eigen leven. De basisbeginsels kende ik ook wel ongeveer, maar toen ik door begon te vragen gaf hij niet echt die verdiepende uitleg waar ik op hoopte en had ik het gevoel dat de beste man ook genoeg van mij kon leren. Z’n rekening voor deze wikipedia-kennis was voor mijn gevoel dan ook erg makkelijk verdiend, zij het dat hij wel zeer vrijgevig was om informatieve boekjes mee te geven betreffende hun ritueel op 21 juni dus ben benieuwd. Vervolgens de buren bezocht met chocoladebrokken voor chocolademelk en ballonnen als dank voor het heerlijke eten gisteren, bleek het de priester z’n broer en gezin te betreffen. Toen de vrouw des huizes uitlegde natuurlijke shampoos te maken en er één cadeau wilde doen, onderbrak de priester onmiddellijk ons gesprek door te zeggen dat ze 2 euro kosten: een duidelijk signaal dat deze hebberige priester nog veel te leren heeft van z’n eigen ritueeltjes. De 2 dochters bleken na een verlegen voorzichtige eerste reactie inmiddels helemaal aan me gewend, getuige het feit dat ik zowel paard als knuffelbeest voor hun was geworden. Tja en moet toegeven dat ik spelend met hun der toch ook echt van kon genieten als een kind…

Dagje later doorgereisd naar San Pedro de Laguna aan het meer Atitlan. Een enorm meer (zo’n 16km lang en tot 300m diep) gelegen in een krater veroorzaakt door een vulkaan. Moet er flink aan toegegaan zijn vroeger… Hier een vol dagje gekajakt: flink dobberend op de redelijke golven in de volle wind een ruime kilometer van welk stuk land dan ook een stuk kokosbroos geluncht. Lekker man! Dagje erop de vulkaan San Pedro beklommen: van 1600 naar 3200m stijgen betekent praktisch 3 uur lang ‘traplopen’, de grootste conditionele aanslag tot nu toe (zeker na dat kajakken) gevolgd door een avondje flinke koppijn :p.

Vervolgens teruggekeerd naar Antigua. En wel om de door m’n oom en tante gesponsorde maya Tomas te ontmoeten. Tijdens hun bezoek aan Guatemala in 2004 was Tomas namelijk hun gids en hebben ze besloten deze kerel te helpen door z’n hoop op ‘n universitaire studie rechten te vervullen. Inmiddels de universiteit gehaald moet hij nog op voor z’n bar-examen in september (dan pas wordt je de master-titel toegekend in Guatemala).Tijdens het beste bord straatvoedsel van m’n hele reis (d’r stonden dan ook 15 Guatemalezen al een tijdje op straat te wachten toen de ‘keuken’ opgebouwd werd) mocht ik genieten van z’n leerzame uitleg, motieven en gezellige goedgebekte aanwezigheid.
Zo blijkt dat pak ‘m beet 25 rijke families zo’n beetje heel het land runnen (10% van de mensen bezit 80% van de grond/bedrijven/hotels etc). Komend uit een maya-community in Chichicastenango vertelde hij dat de meeste maya’s analfabeet zijn en 12 uur per dag het land bewerken voor zo’n 5 dollar. Met universitaire kosten van 250 dollar per maand (!) zul je begrijpen dat studeren een onhaalbare kaart is voor de gemiddelde maya. Daarbij wordt het gezien als onderdeel van ‘the outside world’, het systeem dat gerund wordt door die hebberige 25 rijke families. Als dan de enkeling die het probeert na een paar jaar moet afhaken door geldgebrek en zonder diploma alsnog werkeloos blijft valt het nut van educatie dan ook niet te begrijpen voor de gemiddelde maya. Het gebrek aan vertrouwen in deze praktisch onoverbrugbare hindernis genaamd scholing komt de 25 rijke families verder niet echt slecht uit: hoe meer analfabeten hoe makkelijker aan de macht te blijven.
Tomas’ doel is om via de rechtzaal met een masterdiploma rechten op zak deze analfabete maya’s een juridische stem te geven en hun inzicht te geven in de rechten die de Guatemalaanse grondwet hun biedt. Tevens probeert hij om de community op deze manier te laten zien dat scholing (indien mogelijk) de enige uitweg betreft. Vastberaden begonnen en hard werkend de highschool weten binnen te slepen, weet hij dat de gekregen sponsormogelijkheid een vrijwel irrealistische kans betreft die zich voor hem ontvouwde. En hoewel deze enorme kans hem helpt z’n levensdroom te vervullen, moet er nog steeds voldoende voor geknokt worden. Sinds een jaar of 6 nauwelijks tijd voor z’n vrouw en 2 kinderen, vaak alleen wonend in een klein appartementje weggedoken in de wetboeken lijkt nou niet bepaald het verheerlijkende resultaat van een dergelijke buitenkans. Daarbij opgeteld de dagen dat hij geldloos de bus naar de uni niet kan betalen, vaak werkend als gids op collegedagen, moet er flink wat achterstallige kennis ingehaald worden in de vrije tijd. Zijn we in Nederland met onze toch al zo magere stufi nog niet eens zo slecht af lijkt me zo.
Hoe dan ook, zo vastberaden als ik altijd geweest ben deze reis te moeten maken, heeft deze kerel duidelijk ook z’n levensdoel gevonden waar de motivatie van afdruipt. Heerlijk om een dergelijke vastberadenheid ook in een ander te herkennen, al is mijn pad toch wat makkelijker lijkt me zo…

Reeds aangekomen in de buurt van het kleine stukje Caribbische kust van Guatemala (die heb ik nog niet gehad) ben ik me ook langzaam (langzaam!) aan het opmaken voor Honduras. Laten we zien wat dat weer gaat brengen... Het ga jullie goed!

Dennis

P.S. Voor de statistieken: t/m Mexico blijk ik ruwweg een 6200km afgelegd te hebben, erop rekenend dat Guatemala uiteindelijk ook nog goed is voor zo'n 1500km is stilzitten der nog niet echt van gekomen ;-)